Gastouder bij de vraagouder thuis

Wijziging wet opvang bij vraagouders

Vanaf 1 januari 2018 vallen de gastouders (mits het familiair is of het zpp'ers zijn) bij de vraagouders thuis onder het WML (Wettelijk Minimum Loon). Als een gastouder bij een vraagouder thuis werkt, valt de situatie in feite onder twee of drie regelingen: die van de Wet kinderopvang én het Burgerlijk Wetboek (boek 7 Titel 10 Arbeidsovereenkomst) en/of Regeling opvang aan huis.

Wet kinderopvang

Gastouders aan huis moeten voldoen aan de Wet kinderopvang met bijbehorende Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) en Ministeriële Regeling. Dit houdt onder andere in dat de gastouder aan huis aangesloten moet zijn bij een gastouderbureau en dat zowel het bureau als de gastouder geregistreerd zijn bij het Landelijk Register Kinderopvang. Daarnaast moet de gastouder aan huis voldoen aan de gestelde opleidingseisen en moet er een contract overgelegd kunnen worden. Wanneer aan alle eisen wordt voldaan heeft de ouder in principe recht op kinderopvangtoeslag.

Regeling opvang aan huis

Werkzaamheden van een gastouder aan huis (bij de vraagouder thuis) vallen onder deze regeling. Er is sprake van een gezagsverhouding: de ouder geeft aan welk werk gedaan moet worden en de gastouder voert het werk uit. De ouder is opdrachtgever maar ook werkgever en de gastouder is de werknemer. Werkt de gastouder meer dan drie dagen bij de ouder dan is er sprake van een normale arbeidsovereenkomst. Werkt de gastouder maximaal drie dagen bij de ouder thuis dan is er sprake van een ‘uitgeklede’ arbeidsovereenkomst. Op grond van de Regeling opvang aan huis hoeft de ouder in beginsel geen werkgeverslasten af te dragen. De Regeling opvang aan huis is alleen van toepassing als zowel de ouder als de gastouder een particulier zijn. De regeling geldt niet als opa en oma een paar dagen per week komen oppassen of als de gastouder zich heeft ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.

Belangrijkste regels voor de vraagouder

De gastouder mag niet meer dan drie dagen per week voor een ouder werken. Het aantal uren dat de gastouder per dag werkt, is niet belangrijk: werkt de gastouder één uur per dag, dan geldt dat als één gewerkte dag.
De vraagouder betaalt per uur minimaal het wettelijk minimumloon aan de gastouder én meestal een bedrag aan het gastouderbureau voor bemiddelings- en servicekosten. De betaling aan de gastouder gaat via het gastouderbureau. Zij hebben een zgn. ‘kassiersfunctie.’
De vraagouder betaalt een vakantietoeslag van 8% en loondoorbetaling van het wettelijke aantal vakantiedagen (het wettelijk aantal vakantiedagen per jaar is vier keer de overeengekomen arbeidsduur per week).
Als de gastouder ziek wordt, moet de vraagouder het loon zes weken doorbetalen (ten minste 70% van het loon, maar minimaal het minimumloon). U kunt wel twee ‘wachtdagen’ instellen.
Zolang de gastouder ziek is kan de vraagouder de arbeidsovereenkomst pas na twee jaar opzeggen. Vooralsnog zal de vraagouder dan ook de wettelijke transitievergoeding aan de gastouder moeten betalen bij onvrijwillige beëindiging van de arbeidsovereenkomst, tenzij sprake is van ernstige verwijtbaarheid bij de gastouder.
De vraagouder heeft geen recht op kinderopvangtoeslag als de gastouder ziek is: er vindt dan tenslotte geen opvang plaats. Is er een vervangende gastouder dan behoudt u weliswaar recht op de opvangtoeslag over die kosten, maar over de kosten voor de zieke gastouder krijgt de vraagouder geen toeslag.
De vraagouder heeft zowel met het gastouderbureau als met de gastouder een contract afgesloten. In dit contract moet zijn opgenomen: de opzegtermijn, de afgesproken uurprijs, het recht op een vakantietoeslag van 8%, loondoorbetaling van het wettelijke aantal vakantiedagen en doorbetaling bij ziekte.
De vraagouder heeft bij toepassing van de Regeling opvang aan huis geen administratieve verplichtingen. De vraagouder hoeft geen loonheffing en sociale premies in te houden op de vergoeding die de vraagouder aan de gastouder betaalt. De vraagouder hoeft nergens op te geven dat iemand voor de vraagouder werkt.
De vraagouder is een werkgever in de zin van de Arbowet en moet daarom zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Dat betekent dat de woning door de GGD moet worden ‘goedgekeurd.’
De gastouder mag maximaal 12 uur per dienst werken en heeft recht op 45 minuten pauze per dienst van meer dan 10 uur.
De vraagouder kan, met inachtneming van de opzegtermijn, de arbeidsoverkomst met de gastouder opzeggen, daarvoor is geen instemming van de gastouder nodig. De vraagouder dient wel een geldige reden voor de opzegging te hebben.
Heeft de vraagouder geen geldige reden voor de opzegging dan kan de gastouder herstel van de arbeidsovereenkomst eisen. Ook kan de vraagouder een billijke vergoeding worden opgelegd. Bij bijvoorbeeld onvoldoende functioneren dient de vraagouder een goed dossier opbouwen en eventuele herplaatsingsmogelijkheden hebben bekeken.
De vraagouder kan aansprakelijk worden gesteld voor bedrijfsongevallen en beroepsziekten.
De vraagouder kan, conform de wensen van de gastouder, de vakantie van de gastouder vaststellen.

Regels voor de gastouder

De gastouder dient een overeenkomst van opdracht met het gastouderbureau te hebben en een uitgeklede arbeidsovereenkomst met de vraagouder.
De gastouder is niet verplicht verzekerd voor werknemersverzekeringen en kan dus geen aanspraak maken op de Ziektewet, Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) en de Werkloosheidswet (WW). De gastouder kan zich hiervoor wel vrijwillig verzekeren, bijvoorbeeld bij het UWV.
De gastouder moet inkomstenaangifte doen bij de Belastingdienst.
De gastouder kan in aanmerking komen voor de verlofregeling uit de Wet arbeid en zorg.
Tijdens zwangerschapsverlof kan de gastouder aanspraak maken op een speciale uitkering.

Wetten die onder meer van toepassing zijn

Burgerlijk Wetboek, artikelen 7:610, 7:400, 7:629 lid 2, 7:670, 7:671 lid 1 sub d, 7:669, 7:672, 7:681 lid 3,7:658, 7:634, 7:638 lid 2, 7:629 lid 9, 7.10
Wet Werk en Zekerheid
Wet Minimumloon en Minimumvakantiebijslag (WMM)
Arbeidsomstandighedenwet